8RHK Gezond: samen op weg naar een nieuw zorglandschap

Daarvoor moet er wel wat veranderen. Van minder specialistische zorg naar meer investeren met elkaar in preventie en gezondheid. De zorgsector, gemeenten, zorgverzekeraar en ondernemers – verenigd in thematafel De Gezondste Regio – willen samen aan de slag met deze verandering en hebben dit vastgelegd in de regiovisie. Bestuurders van zorgorganisaties zoals de ziekenhuizen, de huisartsen, de ouderenzorg, de psychosociale zorg en de gehandicaptenzorg samen met Menzis, Proscoop, Zorgbelang Inclusief, ondernemers en Achterhoekse wethouders stellen:  

“Wij willen dat Achterhoekers gezond zijn en daarover zelf de regie hebben. Gezondheid, preventie en leefstijl zijn leidend, niet ziekte en behandeling. We spannen ons er samen maximaal voor in dat onze inwoners zich gezond en gelukkig voelen en minder zorg nodig hebben. Bij al onze inspanningen betrekken we vanaf het begin inwoners en patiënten.”

Gedeelde urgentie

Aanleiding voor het opstellen van deze ambitieuze visie is de urgentie van een vergrijzende Achterhoek, waardoor de zorgvragen de komende jaren fors toenemen. Het regiobeeld, ook gezamenlijk opgesteld, geeft met cijfers en data inzicht in deze urgentie. De groei van chronische aandoeningen, de acute ouderenzorg, de afname van het aantal zorgmedewerkers en informele hulp en de inrichting van het toekomstbestendig zorglandschap zijn de grootste uitdagingen voor de Achterhoek de komende jaren. Doordat bestuurders mogelijke toekomstscenario’s op basis van deze cijfers onderling bespraken, lag het voor de hand om ook gezamenlijke doelstellingen te formuleren. In 2019 is er een nieuwe governance neergezet waarin overheid, ondernemers en organisaties (drie O’s) nauw samenwerken en zich gezamenlijk inzetten voor maatschappelijke opgaven. Vanuit deze triple helix wordt er gewerkt aan een ‘bereikbare, schone en slimme regio’, met gelukkige en gezonde inwoners. Dit alles heeft geleid tot een gezamenlijke regiovisie die gedragen wordt door veel verschillende partijen; een sine qua non voor de realisatie van onze ambitie.

De mens centraal

De mens staat centraal in deze regiovisie. Alleen al zo’n woord heeft verschillende dimensies: voor de ene partij is het een patiënt, voor de ander een inwoner, voor weer een ander een consument. Belangrijk is dat we gezondheid en zorg om mensen heen dichtbij huis willen organiseren en ook samen met hen willen ontwikkelen. Doelstellingen van de gezamenlijke visie zijn ‘Passend wonen voor iedereen’ en ‘Gezonde en sterke sociale structuren’. Dit zijn beiden essentiële voorwaarden om gezond en gelukkig te kunnen leven. Daarnaast is er een aantal randvoorwaarden om de visie tot werkelijkheid te maken:

1. we werken op alle niveaus zoveel mogelijk samen, omdat geen enkele partij deze grote opgave  alleen aan kan en diversiteit in expertise belangrijk is;
2. we maken volop gebruik van de mogelijkheden van digitalisering en technologie en
3. we werken op alle niveaus aan cultuurverandering. De arts krijgt steeds meer een coachende rol en de inwoner wordt in staat gesteld meer regie te nemen over de eigen gezondheid.

Vertrouwen en lef

Bij het opstellen van deze regiovisie zijn pittige discussies gevoerd. Wie bepaalt eigenlijk wat er gebeurt in een regio? Wie gaat er over gezondheid? Minder specialistische zorg en meer investeren in preventie; wat betekent dat voor de huidige geldstromen? Hoe gaan we afspraken met elkaar vastleggen? Wat nu als een organisatie minder inkomsten gaat ontvangen door de uitwerking van deze regiovisie en dus wellicht haar voortbestaan in gevaar ziet komen? Het gezamenlijk opstellen van een regiovisie vraagt het vertrouwen dat iedere partij er vanuit haar eigen expertise de best mogelijke invulling aan geeft.

En het vraagt om lef. Bestuurders dienen ook buiten hun eigen domein en opdracht stappen te zetten voor het grote geheel. Dat vraagt om een bestuurder die ook de eigen gremia zoals een gemeenteraad, cliëntenraad, ondernemingsraad en uiteraard medewerkers, cliënten en inwoners, kan meenemen in de beweging van minder specialistische zorg naar meer preventie en gezondheid. Het is belangrijk dat iedere betrokken bestuurder vanuit een eigen veranderverhaal kan inspireren. Om daarover met elkaar in gesprek te gaan is er bijvoorbeeld ook een animatiefilmpje gemaakt van de regiovisie dat daarbij kan helpen.

En nu aan de slag: met het Kavelmodel en de Achterhoek Monitor

Juist toen de regiovisie uitgegeven was, zomer 2020, kwamen we in aanraking met het Kavelmodel: door anders te organiseren, te financieren en te monitoren kunnen we meer focus op gezondheid krijgen. We werken zo gelijktijdig aan de inhoudelijke vraagstukken én deze aspecten die essentieel zijn om duurzaam te veranderen. Begin dit jaar hebben we – weer vanuit De Gezondste Regio – de eerste stap gezet in de zogenaamde acceleratiefase van het Kavelmodel. Partijen uit de regio zetten zich via Achterhoek Gezond in om gezondheidsverschillen te verkleinen tegen gelijkblijvende of minder kosten. Programma’s als Achterhoek Rookvrij, Achterhoek in Beweging en Welzijn op Recept gaan bijdragen aan de beweging die we willen maken. Het Kavelmodel geeft handen en voeten aan de regiovisie.

De eerste versie van een populatiemonitor is inmiddels online, waarmee we vanuit triple aim doelstellingen meten hoe de Achterhoek zich op het gebied van gezondheid ontwikkelt. Tegelijkertijd zijn er vanuit de brede samenwerking ook indicatoren op het gebied van wonen, vervoer, arbeid, onderwijs en industrie beschikbaar. Kijk daarvoor op de brede Achterhoek monitor.                                   

“De Achterhoek laat zien dat het mogelijk is je allemaal te verenigen voor één doel in het belang van de inwoners. De regiovisie is een reactie op het regiobeeld van de Achterhoek. Dit beeld laat zien dat in de regio de komende jaren het aantal ouderen en chronisch zieken toeneemt, maar het aantal zorgmedewerkers en de informele hulp terugloopt. De wijze waarop partijen in de Achterhoek hun krachten bundelen is kenmerkend voor naoberschap wat de regio typeert.”
Ruben Wenselaar, voorzitter Raad van Bestuur Menzis

Maar we zijn er nog niet; anders leren denken en handelen, vanuit ‘vertrouwen en lef’ kost tijd. De komende jaren zetten we ons volop in om het verschil te maken en De Gezondste Regio van Nederland te worden, waarbij we graag andere regio’s op weg helpen! Met als belangrijkste doel: gelukkige en gezonde inwoners.

Tips om te komen tot een regiovisie

• Data en cijfers helpen om gezamenlijk inzichten te krijgen;
• Zet in op waar de energie zit: betrek alleen organisaties die willen; daardoor ontstaat er een voorhoede die in staat is om ook anderen te mobiliseren;
• Heb begrip voor elkaars belangen en situaties: tijdens het inkoopproces tussen bijvoorbeeld gemeenten en zorgaanbieders kan de samenwerking tijdelijk lastig worden;
• Een crisis betekent ook altijd een kans: Covid was voor de Achterhoek juist versnellend omdat de urgentie nog meer gevoeld werd;
• Een onafhankelijk regisseur kan helpend zijn omdat deze uitsluitend het slagen van de samenwerking als belang heeft.

Auteur: Dorien van der Meer, programmaregisseur De Gezondste Regio (Achterhoek Ambassadeurs)

Als je vragen hebt aan Dorien, kun je contact opnemen via LinkedIn.